De positie van de doula en de a.s. vader bij de bevalling.
Het komt vaak voor dat zwangere vrouwen contact opnemen met een doula, zonder daar eerst met hun vriend/man over gesproken te hebben. Dat wordt door veel mannen niet op prijs gesteld. Logisch, want de weldadige werking van een doula is nog niet wijd verbreid en dus niet bekend. En onbekend maakt onbemind blijkt steeds maar weer.
Inleiding
Veel aanstaande vaders staan dus niet gelijk te juichen als een doula in beeld komt. Ze voelen zich aan de kant gezet en het riekt naar onvoldoende vertrouwen van de vrouw in de steun van haar partner. “Wat de doula doet, kan ik toch ook? Daar hebben we een extra persoon toch niet voor nodig? Bovendien is het een intieme gebeurtenis waar zo’n vreemde vrouw overbodig en storend is”. Tijd voor voorlichting! Want de ervaring is, dat na het kennismakingsgesprek, waarin de man zijn twijfels en ongenoegen uit, bijna altijd besloten wordt met de doula in zee te gaan. En na de bevalling zijn alle mannen om. De meesten zeggen zelfs: “Nooit meer een bevalling zonder doula. Ik kon meer voor mijn vriendin/vrouw betekenen”. Hoe kan dit? Een verklaring.
Wanneer een aanstaand ouderpaar zich gaat voorbereiden op de bevalling valt op, dat het medische deel vanzelfsprekend geregeld wordt. Een verloskundige of gynaecoloog wordt in de arm genomen om zorg te dragen voor dat deel van de bevalling.
De verantwoording voor de emotionele en ervaringskant wordt vaak, zonder nadenken, grotendeels aan de aanstaande vader gegeven. Ze zullen het samen gaan doen. Het is een intieme gebeurtenis waarbij vreemden vooral storend zullen zijn. En ongemerkt wordt daar de basis gelegd voor stress en ander ongemak.
Overschatting van zichzelf en elkaar.
Vooral waar het een eerste bevalling betreft overschatten mannen en vrouwen vaak zichzelf of elkaar. Vaak versterkt door een verkeerd idee van de zorg die ze verwachten van verloskundige, verpleegkundige of gynaecoloog. Wat wordt over het hoofd gezien? Zolang de bevalling naar wens gaat (lees: zoals de aanstaande ouders het zich voorgesteld hadden) is er geen vuiltje aan de lucht. De koppels kunnen goed samen werken en elkaar opvangen. Maar wanneer dit patroon verstoord wordt, wanneer de bevallende en/of haar partner uit de comfortzone gaat of wanneer er onvoorziene dingen gebeuren, gaat het mis. En wordt gelijk het ontbreken van het vangnet ervaren. Een bevalling kan bijvoorbeeld vele uren duren. De partner kan vermoeid raken of even afstand willen nemen. Maar dan laat hij zijn vrouw in de steek en dat is lastig. Of er is interventie van een hulpgever. Op dat moment moet je als partner gaan kiezen waar je jouw aandacht op richt. Als jij je richt op de hulpgever, laat je op dat moment je partner los. En dat voelt ze. En dat doet wat met de mate van ontspanning. (zo broodnodig bij een bevalling).
Ook kunnen er grote besluiten genomen moeten worden, vanwege een (onvoorziene) wending in de bevalling. Dat vraagt wentijd om te schakelen en een klankbord op dat moment is dan fijn. Onrust, onzekerheid, angst en paniek zijn het gevolg. En dan ben je als partner vaak niet meer zo helder en assertief dat je alle verstoringen moeiteloos het hoofd biedt.
Op zulke momenten is een doula zo’n welkome aanvulling. Zij is zeer ervaren, persoonlijk betrokken zonder persoonlijk belang en heeft veel kennis omtrent bevallingen. Zij is de persoon bij uitstek om te ondersteunen bij de o zo belangrijke, emotionele kant van de bevalling. Ze ondersteunt naast de bevallende vrouw, diens partner zodat hij de begeleiding kan blijven geven zoals dat gewenst is. Ze is aanvullend, wat betekent dat ze nooit de plaats inneemt van de partner. In tegendeel, door haar aanwezigheid creëert ze rust, ruimte en vertrouwen zodat ook de man zich ondersteund voelt en vrij(er).
De verwachting ten aanzien van de hulpgevers.
Vaak hebben aanstaande ouders ook een verkeerd beeld van de actieve zorg die verloskundigen of verpleegkundigen geven. Ze denken dat een verloskundige uren naast hun bed gaat zitten en ook nog de rugweeën wegmasseert. Of dat op elk gewenst ogenblik de verpleegkundige beschikbaar is en alle tijd voor ze heeft. De praktijk is anders en valt vaak tegen. Dan is de man ineens vele momenten de deskundige van dienst. Mag en kun je dat van hem vragen? Wat is zijn achtergrond, zijn ervaring? “Bel maar als er iets is”, wordt er gezegd. Maar wanneer is het juiste moment? Bellen we niet te vroeg? Zijn we geen zeur? Er kunnen zo maar dilemma’s ontstaan, die de ontspannen sfeer doen verdampen.
Een doula is onafgebroken bij de bevalling. Zij volgt het proces van dichtbij en kan vaak in een vroeg stadium bijsturen door een bemoedigend woord, een massage of gewoon informeren. Zodat man én vrouw verder kunnen. Een doula is aanvullend, onzichtbaar aanwezig. Er naar strevend de vrouw en haar partner zo veel mogelijk samen laten werken om hun kindje geboren te laten worden. En als het nodig is, geeft ze de ondersteuning die nodig is om samen verder te kunnen gaan. Soms neemt ze tijdelijk de honneurs waar. Als een man bijvoorbeeld even wil slapen, of iets anders moet doen ( naar de wc gaan, de verloskundige bellen, een kind aankleden en meegeven aan de oppas). Vaak ervaren de mannen de doula als prettig, omdat ze daarmee de verantwoordelijkheid kunnen delen. Bovendien is er door haar aanwezigheid meer ruimte voor eigen ervaring en beleving, zij worden tenslotte vader. Ook kan het gebeuren, dat tijdens een bevalling vergeten wordt wat vooraf bedacht was om de weeën goed op te vangen. De doula herinnert ze daaraan. Zet ze weer in hun kracht. Een doula heeft geen eigen agenda, zij volgt de aanstaande ouders. Haar ondersteuning is inzetbaar bij elke bevalling, thuis of in het ziekenhuis. Zelfs bij een (geplande) keizersnee kan haar aanwezigheid van onschatbare waarde zijn.
Het weten dat er een ervaren vrouw aanwezig is, op gepaste afstand, zodat de intimiteit kan blijven bestaan, is voor veel stellen een hele geruststelling. En rust is onontbeerlijk voor een soepele bevalling. Een doula maakt dat een aanstaande vader zich meer ontspannen kan richten op zijn partner en ze hoeven het niet “alleen” te doen. En de zwangeren vinden het op voorhand een heel geruststellend idee dat met een doula de emotionele beleving van hun bevalling ook aandacht krijgt. “En ik dan?” is een zeer terechte vraag, die hopelijk met deze info beantwoord is. En anders altijd in gesprek gaan met een doula van je keuze, zodat je een gefundeerd besluit kan nemen.
Gonny Cappers, doula
Augustus 2012